Formule 1

F1, officieel het FIA Formula One World Championship, is sinds 1950 de hoogste klasse van de autosport en staat wereldwijd bekend om zijn snelheid, technologie en spanning. Het kampioenschap bestaat uit iconische races op circuits over de hele wereld, van de straten van Monaco tot het razendsnelle Monza. Coureurs racen in speciale auto's die snelheden boven de 300 km/u bereiken. F1 staat bekend om zijn geavanceerde technologie, strategische pitstops en een seizoen vol spanning waarin iedere race telt.

F1 vindt zijn oorsprong in 1950, toen de eerste wereldkampioenschapsrace werd gereden op Silverstone in Groot-Brittannië. Dit nieuwe kampioenschap was een voortzetting van de vooroorlogs Grand Prix-races en werd georganiseerd onder de vlag van de Fédération Internationale de l'Automobile (FIA). De openingsrace werd gewonnen door de Italiaan Giuseppe Farina, die dat jaar ook de eerste wereldkampioen werd. In de vroege jaren van de Formule 1 werd de sport gedomineerd door teams als Alfa Romeo, Ferrari en Maserati.

Legendarische coureurs drukten al snel hun stempel op deze begintijd. Juan Manuel Fangio, die wereldtitels behaalde met Alfa Romeo, Ferrari, Maserati en Mercedes-Benz, groeide uit tot een van de grootste namen in de sport en kroonde zich tussen 1951 en 1957 vijf keer tot wereldkampioen. Alberto Ascari, het boegbeeld van Ferrari, werd in 1952 en 1953 tweevoudig wereldkampioen en zorgde voor de opkomst van Ferrari als topteam. Ook Mercedes won twee opeenvolgende kampioenschappen in de jaren '50, totdat het team zich terugtrok na de ramp van Le Mans in 1955, waar 84 doden vielen, waaronder coureur Pierre Levegh. De tragedie leidde tot strengere veiligheidsregels, waardoor circuits veiliger werden en fabrikanten moesten voldoen aan hogere standaarden voor de constructie van raceauto's.

De jaren '60 brachten grote innovaties, zoals het verplaatsen van de motor naar het midden van de auto en de introductie van vleugels voor betere aerodynamica. Sponsoring werd belangrijker, en teams zoals Lotus schilderden hun auto's in opvallende commerciële kleuren. Coureurs zoals Jim Clark, Jackie Stewart, Ayrton Senna en Alain Prost werden grote namen in de sport, met spectaculaire prestaties en rivaliteiten die fans wereldwijd trokken. Helaas kende de Formule 1 ook tragische momenten. Zo werd Jochen Rindt in 1970 postuum wereldkampioen na zijn fatale ongeluk, en in 1994 kwam Ayrton Senna om bij een crash. Deze gebeurtenissen leidden tot steeds strengere veiligheidsmaatregelen, zoals de invoering van crash-tests en verbeterde cockpitbescherming.

Met de komst van Michael Schumacher in de jaren '90 begon een nieuw tijdperk van dominantie. De Duitser behaalde zeven wereldtitels en brak bijna alle records, waaronder het meeste aantal raceoverwinningen. In deze periode evolueerde de Formule 1 zowel commercieel als technisch onder leiding van de toenmalige eigenaar Bernie Ecclestone, waardoor de sport transformeerde tot een miljardenindustrie.

In de jaren daarna transformeerde de F1 wederom met de introductie van hybride motoren in 2014 en een sterke focus op duurzaamheid en technologische vernieuwingen. Voor Nederland was 2016 een keerpunt met de entree van Max Verstappen als jongste coureur ooit. Zijn dominantie in recente jaren, met meerdere wereldtitels, heeft Nederland een prominente plek in de Formule 1 gegeven.

Een standaard raceweekend bestaat uit meerdere fasen. Op vrijdag vinden twee vrije trainingen plaats waarin teams de afstelling en strategie optimaliseren. Op zaterdag is er een derde vrije training, gevolgd door de kwalificatie. Die kwalificatie bepaalt de startopstelling voor de race, met drie eliminatieronden waarbij snelheid het belangrijkste is.

Tijdens sprintrace-weekenden vindt op vrijdag een vrije training plaats, gevolgd door de kwalificatie voor de sprintrace. Op zaterdag worden de sprintrace en de kwalificatie voor de hoofdrace verreden.

De hoofdrace zelf staat altijd op zondag op het programma.

Een F1-race duurt meestal tussen de 1,5 en 2 uur, afhankelijk van het circuit en de omstandigheden. De minimale afstand die een race moet afleggen is 305 kilometer, behalve in Monaco, waar de race vanwege het langzamere stratencircuit ongeveer 260 kilometer lang is.
De maximale tijd voor een race is vastgesteld op twee uur actieve racetijd. Als de race onderbroken wordt door een rode vlag of andere omstandigheden, kan de totale tijd inclusief pauzes oplopen tot drie uur. Dit beperkte tijdframe zorgt ervoor dat races niet te lang duren voor de coureurs en het publiek.

In F1 worden vlaggen gebruikt om coureurs te informeren over de situatie op het circuit. Hier zijn de belangrijkste vlaggen en hun betekenis:

Er is geen gevaar meer. Coureurs mogen weer voluit racen.

Er is gevaar, zoals een stilstaande auto of een crash. Coureurs moeten snelheid minderen en mogen niet inhalen.

Acuut gevaar of onveilige omstandigheden. De sessie wordt meteen stilgelegd, en coureurs moeten terugkeren naar de pitstraat.

Blauwe vlag: Een coureur moet ruimte maken voor een snellere auto die hem op een ronde zet.

Zwart-wit geblokte vlag: Dit markeert het einde van een race, kwalificatie of training.

Deze vlaggen helpen om races veilig te houden en een goede doorstroom van het verkeer op de baan te waarborgen. Coureurs die de vlagregels negeren, riskeren straffen zoals tijdstraffen of diskwalificatie.

F1 kent een uitgebreid reglementenboek dat elk jaar wordt bijgewerkt om de sport eerlijk, veiliger en competitiever te maken. Hier zijn de kernpunten van hoe de regels werken:

Een F1-seizoen bestaat uit meerdere races, ook wel Grands Prix genoemd, die worden verreden op circuits over de hele wereld. Het seizoen begint meestal in maart en eindigt in december. Er zijn minimaal acht races nodig voor een officieel kampioenschap, maar tegenwoordig staan er vaak 20 tot 25 races op de kalender. Elke race biedt punten voor zowel het coureurskampioenschap als het constructeurskampioenschap.

De top 10 finishers verdienen punten, met 25 punten voor de winnaar en 1 punt voor de coureur op de tiende plaats. Bij gelijke standen wordt gekeken naar het aantal overwinningen, vervolgens naar tweede plaatsen, enzovoort. Vanaf 2025 is het bonuspunt voor de snelste ronde afgeschaft, dus een coureur kan nu maximaal 25 punten per race scoren.

Een race moet bestaan uit het kleinste aantal volledige ronden dat de totale afstand van 305 km  overschrijdt. Monaco vormt een uitzondering op deze regel en hanteert een minimale afstand van 260 km, omdat de race daar anders langer dan twee uur zou duren vanwege het smalle en langzame stratencircuit. In sommige gevallen, zoals bij extreem weer of een crash, kan de race voortijdig worden gestopt. Als 75% van de afstand is gereden, ontvangen coureurs volledige punten.

Alle teams moeten voldoen aan strenge technische reglementen, waaronder beperkingen op motoren, aerodynamische componenten en het minimumgewicht van de auto. Vanaf 2025 geldt een minimumgewicht van 800 kg, inclusief coureur, wier minimaal gewicht is verhoogd naar 82 kg. Dit is om fysieke belasting eerlijker te maken voor langere rijders.

De kwalificatie bepaalt de startvolgorde van een Grand Prix en bestaat uit drie sessies: Q1, Q2 en Q3, waarbij langzamere coureurs per ronde worden geëlimineerd. Bij sprintrace-weekends is er op zaterdag een korte race die extra punten oplevert en de startopstelling kan beïnvloeden.

Teams zijn verplicht minimaal twee verschillende soorten banden te gebruiken tijdens een race, wat zorgt voor minstens één pitstop. Er wordt gereden op banden van Pirelli met verschillende hardheden: harde banden (wit), medium banden (geel) en zachte banden (rood). Bij zware regen worden regenbanden (groen of blauw) gebruikt.

Veiligheid staat centraal. Alle circuits en auto’s voldoen aan hoge veiligheidsstandaarden, zoals crash-tests en aangepaste cockpits. Tijdens races worden vlaggen gebruikt om coureurs te waarschuwen voor gevaar, zoals gele vlaggen bij crashes of rode vlaggen om een race stil te leggen bij zeer gevaarlijke omstandigheden.

Coureurs moeten sportief handelen en de regels respecteren. Overtredingen, zoals te hard rijden in de pitstraat of het veroorzaken van een crash, leiden vaak tot tijdstraffen of in extreme gevallen diskwalificatie. Sinds 2025 kunnen coureurs ook bestraft worden voor onsportief gedrag, zoals overmatig schelden, met straffen variërend van boetes tot een verbod voor deelname aan een race.